عامل شانكر باكتريايي گوجه فرنگی : محمد محمدی پور

بيماري شانكر باكتريايي گوجه‌فرنگي در ايران، ابتدا از منطقه اروميه در استان آذربايجان‌غربي گزارش گرديد. در بررسي اخير،106 ايزوله باكتري از بوته‌هاي آلوده گوجه‌فرنگي استان آذربايجان‌شرقي جداسازي و مطالعه گرديد. كليه استرين‌ها گرم مثبت ، ميله‌اي راست يا كمي خميده، در يك سر گرد، بي‌تحرك و به صورت منفرد و گاهی ،وی، شکل ديده مي‌شوند. هوازي اجباري با رشد كند بوده و كلني‌ها، روي محيطهايي مثل نوترینت اگار سوکروز به رنگ زرد و كوچك هستند. كلني‌ها، گرد و پهن و با حاشيه صاف بود. تمامي استرين‌ها، كاتالاز مثبت بوده ولي اكسيداز، اوره‌از، آرجي‌نين دي هيدرولاز و اندول منفي بودند. قادر به توليد سولفید هیدروژن از پپتون و سيستئين نبوده ولي از تيوسولفات سديم توليد نمودند. هيچ يك از استرين‌ها نيترات را احياء نكرده و لوان تولید ننمودند. واكنش متيل‌رد، توليد استوئين، تايروزيناز، فسفاتاز،

ليسيتيناز، كتوگلوكوزيد، فنيل آلانين دي آميناز

، در آنها منفي بوده، تولدي مواد احياكننده از سوكروز در آنها مثبت ، وي گاز از گلوكز تولدي نكردند. تمامي استرين‌ها، اسكولين را هيدروليز كرده ولي توانايي هيدروليز كردن ژلاتين، توئين 80، كازئين و آربوتين (بتاگلوكوزيد) را نداشتند. از نظر هيدروليز نشاسته، استرين‌ها متغير بودند. روي آگار غذايي حاوي 6 درصد كلرورسديم رشد نموده و روي 7 درصد، رشد آنها متوقف گرديد. تمامي استرين‌ها روي گوجه‌فرنگي بيماريزا بوده و در گياهان توتون، شمعداني و لاله عباسي، حساسيت ايجاد نمودند. هيچ كدام از استرين‌ها، قادر به لهانيدن سيب‌زميني نبودند. شير ليتموس را قليايي و در مواردي هضم نمودند. دكربوكسيلاز در آنها منفي و روي محيطهاي ای ام بیو تی تی سی رشد نموده ولي قادر به استفاده از محيط سيترات نبودند. استرين‌ها از قندهاي، آرابينوز، زايلوز، سلوبيوز، سوكروز، فروكتوز، گالاكتوز، گلوگز، گليسرول، لاكتوز، مالتوز و مانوز اسيد توليد نمودند ولي از قندهاي مزواريتريتول، ادونيتول، آميگدالين، مايو-اينوزيتول، اينولين، پالاتينوز، ترهالوز، دوليستول، دكسترين، رافينوز، رامنوز، رايبوز، ساليسين، سوربيتول، فوكوزدي وال، مانيتول، ملزيتوز و ملي‌بيوز اسيد توليد نكردند. استرين‌ها، از نمكهاي استات ، اگزوگلوتارات ، پيروات ، ساكسينات ، سباسينات ، سيترات ، فومارات و لوولينات استفاده نمودند اما قادر به استفاده از اسپارات ، اگزالات ، پروپيونات ، پكتات ، تارتارات دي-ال، تانات ، فرمات ، كاپروات ، گالاكتورونات ، گليكولات ، مالونات ، نيكوتينات و والرات نبودند. اسيدهاي آمينه -L آسپاراجين، آلانين، اورنيتين، ايزولوسين، لوسين و ليزين را استفاده نموده ولي قادر به استفاده از تايروزين، -L سرين، گلوتامين، والين و -L هيستيدين نبودند. به آنتي‌بيوتيكهاي آميكاسين، كلرامفنيكل، ديوكسي سيكلين، اريترومايسين، كليندامايسين، لينكومايسين، ريفامپيسين و وانكومايسين خيلي حساس و به كاربنسيلين، كانامايسين و اكسي تتراسيكلين حساس بودند و نسبت به كوليستين، سفازولين وسفرادين نسبتا مقاوم و در برابر آموكسي‌سيلين، آمپي‌سيلين، كلوكساسيلين فورازوليدون، سفالكسين، سفالوتين، ناليديكسيك اسيد، پني‌سيلين، تريمتوپريم، اكساسيلين و سفاتيزوكسيم مقاوم بودند. نقوس الكتروفورزي پروتئين‌هاي كليه استرين‌ها با ايزوله استاندارد Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis (524) به جزء در تعدادي از باندها، مشابه بودند. تعدادي از باندهاي پروتئيني ايزوله استاندارد به صورت يك باند ضخيم بوده در حالي كه اين باندها در همان موقعيت براي استرين‌هاي جدا شده از گوجه‌فرنگي استان آذربايجان‌شرقي به صورت دو باند جدا از هم بودند. واكنش سرولوژيكي آزمون نشت دو طرفه در آگار اكثر استرين‌ها، مانند ايزوله استاندارد داراي دو خط رسوبي نزديك به هم بودند. در تعدادي از استرين‌ها، علاوه از اين، خط رسوبي سوم كمرنگ‌تر از دو خط اصلي و نزديك به چاهكهاي آنتي‌ژن استرين‌ها مشاهده گرديد. در واكنش تعدادي از استرين‌ها با آنتي‌سرم فقط يك خط رسوبي بوجود آمد. با بررسي اخير مشخص گرديد كه باكتري Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis عامل بيماري شانكر باكتريايي گوجه‌فرنگي در اكثر مزارع زير كشت استان آذربايجان‌شرقي وجود داشته و استرين‌ها در تعداد زيادي از خصوصيات باكتريولوژيكي مشابه هستند.